قاعدتاً این موضوع چالش جدی است که چطور ثابت کنید گردش بانکی شما اصلاً درآمد یا در راستای روابط تجاری نبوده است.

اما برای این ادعای اسناد و مدارک مدون و قابل اتکایی برای ارائه به سازمان امور مالیاتی در دست ندارید و در نتیجه ادعای شما مردود شمرده خواهد شد و مالیات بر درآمد شما را بر مبنای مجموع گردش بستانکاری حساب‌های بانکی لحاظ می‌شود.
برای آگاهی بیشتر از آخرین دستورالعمل رسیدگی به تراکنش های بانکی، در این مقاله به تشریح مبنای رسیدگی به تراکنش های بانکی می‌پردازیم.

نحوه رسیدگی به تراکنش های بانکی

به دلیل اهمیت نحوه رسیدگی به تراکنش های بانکی، سازمان امور مالیاتی دستورالعملی صادر کرد که تمام واریزی‌های بانکی (گردش بستانکاری صورتحساب بانک) دلیلی بر درآمد مؤدی نیست، تراکنش های بانکی مؤدیان پس از پالایش و در صورتی‌که میزان تراکنش های بانکی نامشخص یا مشکوک بیشتر از حد نصاب باشد، از مؤدی دعوت می‌گردد تا با ارائه برگ تشخیص برآوردی به ایشان، نسبت به رفع ابهام از موارد نامشخص اقدام نماید. اما نکته حائز اهمیت الزام به آگاهی مؤدیان از نحوه برخورد با فرایند رسیدگی به تراکنش های بانکی است که مؤدیان در در زمان مراجعه به سازمان امور مالیاتی لوح فشرده‌ی حاوی تراکنش های نامشخص را دریافت می‌کنند و طی یک ماه مهلت دارند تا نسبت به مشخص کردن مواردی که مشمول مالیات نیست، به‌علاوه ارائه مستندات لازم به منظور مشخص شدن تراکنش های بانکی مشکوک اقدام کنند و درخواست رسیدگی مجدد را داشته باشند.

انواع روش های رسیدگی به تراکنش های بانکی

• اشخاص حقیقی و حقوقی دارای پرونده در نظام مالیاتی

  حداکثر ظرف مدت پنج روز کاری پس از دریافت اطلاعات تراکنش های بانکی، مطابق با نظر کمیته بررسی کننده، این اطلاعات در اختیار گروه ویژه رسیدگی به تراکنش های بانکی قرار می گیرد.

• اشخاص حقیقی دارای بیش از یک پرونده مالیاتی

  حداکثر ظرف مدت دو هفته پس از دریافت اطلاعات تراکنش های بانکی، با دعوت کتبی از صاحب یا صاحبان حساب، ضمن اخذ توضیحات کتبی در ارتباط با تراکنش های بانکی واصله و ارتباط آنها با هر یک از پرونده های مالیاتی، نسبت به انجام تحقیقات لازم اقدام و با تنظیم فرمی به امضای طرفین رسیده باشد، طبق دستور مدیرکل سازمان امور مالیاتی این اطلاعات در اختیار گروه ویژه رسیدگی به تراکنش های بانکی قرار می گیرد.

• اشخاص حقیقی و حقوقی فاقد پرونده مالیاتی

  حداکثر ظرف مدت دو هفته پس از دریافت اطلاعات تراکنش های بانکی، نسبت به انجام تحقیقات لازم و با دعوت صاحب یا صاحبان حساب نسبت به تعیین موضوع فعالیت ایشان و تکمیل فرم اقدام و مطابق دستورالعمل های مربوط نسبت به ثبت نام و تشکیل پرونده برای اشخاص مذکور حسب مورد اقدام می شود. سپس اطلاعات تراکنش های بانکی واصله، طبق دستور کمیته، در اختیار گروه ویژه رسیدگی به تراکنش های بانکی قرار گیرد.

• شخصی که مدعی است این تراکنش ها مربوط به شخص دیگری است

  چنانچه براساس ادعای اشخاص حقیقی، اطلاعات تراکنش بانکی این اشخاص مربوط به شخص دیگری بوده و طرف مقابل نیز کتباً این موضوع را اعلام و مدارک، مستندات و دلایلی مبنی بر رد موضوع وجود نداشته باشد، می‌بایست در راستای مقررات قانونی اقدامات لازم درخصوص شخص جدید انجام پذیرد.

دستورالعمل رسیدگی به تراکنش های بانکی

طبق بخشنامه 200/99/16، دستورالعمل رسیدگی به تراکنش های بانکی صادر شد که برخی از مبادلات مالی جنبه درآمدی ندارند که شامل موارد زیر باشد؛

• واریز و برداشت‌های مربوط به اعضای هیات‌مدیره و سهامداران در صورت ثبت در دفاتر
• دریافت‌ها و پرداخت‌های حق شارژ
• دریافت و پرداخت به بستگان
• تسهیلات بانکی
• انتقال بین حساب‌های شخصی یا حساب شرکا
• تنخواه‌داری با تأیید کارفرما
• مبادلات مالی تحت عنوان قرض یا ودیعه
• خسارت دریافتی از بیمه
• گردش مالی ناشی از واسطه گردی به شرطی که درآمد نباشد
• درآمدهایی که مالیات آنها پرداخت شده است، مانند درآمد حاصل از فروش ملک یا فروش سهام و واریزی‌های کمتر از 15 میلیون تومان اشخاص حقیقی برای قبل از سال 1395

تراکنش های بانکی بالای 500 میلیون تومان در سال

طبق دستورالعمل و قوانین اداره مبارزه با پولشویی و سازمان امور مالیاتی ایران، تراکنش های بانکی بالای 500 میلیون تومان در طول یک ماه و الزامات اجرایی که توسط اداره مبارزه با پولشویی ابلاغی به تمام بانک‌ها، هر یک از بانک‌ها موظف‌اند با نظارت بر گردش اشخاص حقیقی و حقوقی غیر فعال، در صورتی که گردش بدهکاری و بستانکاری آنها بیش از حد نصاب‌های مقرر باشد و اشخاص، اسناد و مدارکی مبنی بر پرونده فعال اقتصادی یا اسناد و مدارکی برای خرید و فروش به بانک ارائه نکنند، بانک‌ها به صورت مجزا مکلف به ارائه گزارش اشخاص به اداره مبارزه با پولشویی و بانک مرکزی می باشند.

حد نصاب‌ها

• اشخاص فاقد شغل یا بیکار تا مبلغ 500 میلیون تومان در سال
• اشخاص فاقد شغل که پرونده مالیاتی فعالی ندارند تا مبلغ 500 میلیون تومان در سال
• اشخاص مستمری‌بگیر از نهادهایی همچون کمیته امام خمینی(ره) تا یک میلیارد تومان در سال
• اشخاص بازنشسته که از ارگان‌های مختلف حقوق بازنشستگی یا از کار افتادگی دریافت می‌کنند، تا مبلغ دو میلیارد تومان در سال

موارد معاف طبق دستورالعمل اداره مبارزه با پولشویی

• واریز سود ناشی از سپرده‌های مدت‌دار
• واریز و برداشت اشتباه مؤسسه اعتباری یا بانک
• نقل و انتقال بین حساب‌های شخصی به صورت ساتنا، پایا و سامانه پل یا نقل و انتقال درون‌بانکی در همان بانک و سایر شعب مربوطه

نکته

حساب‌های بانکی بلند‌مدت مشمول قانون محدودیت تراکنش های بالای 500 میلیون تومان نمی‌باشد و در مقابل بانک‌ها یا مؤسسات اعتباری نیز اجازه صدور کارت دریافت یا پرداخت برای حساب‌های مذکور را ندارند.

دستورالعمل گردش بالای 500 میلیون تومان

طبق دستورالعمل اداره مبارزه با پولشویی در مورد گردش بالای 500 میلیون تومان، اشخاص برای ادامه عملیات مالی و رعایت قوانین پولی و مالی، موظف‌اند تا یک‌ماه بعد از درخواست بانک، مبنی بر ارائه اسناد و مدارک به منظور احراز منبع درآمدی یا هزینه و ارائه توضیحات لازم به همراه اسناد و مدارک ضروری به بانک مربوطه مراجعه کنند. لازم به ذکر است حتی در صورت وجود اسناد و مدارک قابل اتکا دال بر درآمد‌های مستمر از محل اجاره املاک یا درآمد حاصل از سود دریافتی، بانک‌ها موظف‌اند گزارش اشخاص را به بانک مرکزی ارائه نمایند. اما چنانچه اشخاص حقیقی یا حقوقی بدون فعالیت، اسناد و مدارک قابل اتکایی به بانک یا مؤسسه اعتباری اعلام نکنند، گزارش ایشان را به اداره مبارزه با پولشویی ارائه نمایند. اما در شرایطی که سوءظن نسبت به پولشویی وجود نداشته باشد، صرفاً گزارش به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ارسال می‌گردد.

شایان ذکر است، که رسیدگی سازمان امور مالیاتی بر اساس تراکنش‌‌ های پالایش‌شده صورت بگیرد؛ به عبارت دیگر تراکنش ‎‌های بانکی‌ای که بر اساس بخشنامه 200/99/16 جنبه درآمدی ندارند، از گردش بستانکاری صورتحساب بانک کسر و چنانچه پس از اعمال کسورات غیردرآمدی، گردش باقیمانده بیشتر از 5 میلیارد تومان باشد، تراکنش ‌های بانکی مؤدی مورد رسیدگی قرار گیرد.

نحوه محاسبه مالیات

نحوه محاسبه مالیات درآمد محاسبه‌شده توسط سازمان امور مالیاتی، بر اساس ماده 131 قانون مالیات‌های مستقیم خواهد بود.

امروزه تشخیص مالیات بر مبنای رسیدگی به تراکنش های بانکی به عنوان یک روش و منبع جدید مالیاتی شناخته می‌شود اما هدف سازمان امور مالیاتی فقط کسب درآمد مالیاتی نیست و بررسی قانون پولشوئی هم از اهداف رسیدگی به حسابهای بانکی مطرح است.