قابلیت های سیستم بهای تمام شده کالا

امروزه با رشد فناوری‌های نوین و استفاده از ابزارهای همراه، کسب‌وکارهای بسیار متنوعی در جهان پدید آمده است. یکی از مهم‌ترین اهداف هر کسب‌و‌کار و هر واحد اقتصادی، فروش محصول یا خدمت و به دنبال آن کسب سود و درآمد است.

برخی کارشناسان معتقدند  انگیزه سود ، مهم‌ترین و قدرتمندترین محرک اداره امور کسب‌وکارها قلمداد می‌شود. یک راه مهم برای نیل به این هدف، توانایی و امکان محاسبه هزینه‌هایی است که برای تولید کالا یا ارائه خدمت، به سازمان تحمیل شده است.

واضح است که این موضوع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می‌باشد؛ زیرا با محاسبه بهای تمام شده و تحلیل آن می‌توان علاوه بر مدیریت صحیح هزینه‌ها و برنامه‌ریزی منسجم برای آینده سازمان، پاسخ‌های مستدل و دلگرم‌کننده به سهامداران و سرمایه‌گذاران ارائه نمود.

حسابداری صنعتی (بهای تمام شده)

حسابداری صنعتی شاخه ای از علم و فن حسابداری است که وظیفه جمع آوری اطلاعات مربوط به عوامل هزینه و محاسبه بهای تمام شده محصولات و خدمات را بر عهده داشته و باتجزیه و تحلیل گزارش هاو بررسی راه های تولید روش های تقلیل بهای تمام شده تولیدات را بیان می کند

«بهای تمام شده کالای فروش رفته» هزینه ایجاد محصولاتی است که یک شرکت به فروش می‌رساند؛ بنابراین تنها، هزینه‌هایی لحاظ می‌شوند که به صورت مستقیم به تولید محصولات مربوط هستند و در این فرآیند، هزینه‌های غیرمستقیم – مثل ،هزینه‌های توزیع، فروش و بازاریابی – معمولا مدنظر قرار می‌گیرد..

«بهای تمام شده کالای فروش رفته» در صورت سود و زیان ظاهر می‌شود و می‌تواند برای محاسبه حاشیه سود ناخالص شرکت از درآمد کسر شود.امروزه با توجه به تنوع کسب‌و کارها، هزینه‌های دقیقی که در محاسبه «بهای تمام شده کالای فروش رفته» دخیل است، متفاوت بوده و به نوع بیزینس کسب‌وکار مربوط می‌شود.

اهمیت حسابداری بهای تمام شده

در واقع حسابداری صنعتی یا حسابداری بهای تمام شده یک ابزار بسیارمهم در اختیار مدیریت می باشد تا مدیران را در برنامه ریزی، کنترل ونظارت وبررسی نتایج فعالیت ها، یاری نماید.

مدیریت با استفاده از حسابداری صنعتی ،بهای تمام شده تولیدات را محاسبه می کند و کنترل خود را برروی هزینه های مواد ،دستمزد و سایر هزینه های تولید اعمال می کند.

مدیران اگر گزارشات دقیق و صحیحی از عوامل هزینه نداشته باشند در تصمیم گیری خود در جهت افزایش تولید یا سایرتصمیم گیری ها و راه انجام تصمیمات خود با مشکل مواجه خواهندشد .

به عنوان مثال فرض کنید در صورتی که هدف تغییر نوع محصول تولید شده یا افزایش تولید باشد باید اطلاعات دقیقی از هزینه تولید وجود داشته باشد تا بتوان تصمیم گرفت که اگر ماشین آلات جدید خریداری شوند مقرون به صرفه است و یا ماشین آلات تعویض شوند، یا اینکه ماشین آلات اجاره گرفته شوند، یا بهتر است حقوق پرسنل افزایش داده شود و یا باید مقدار پرسنل افزایش داده شودو بسیاری از انواع تصمیمات مدیریت درموارد مشابه فوق الذکر مشروط بر اطلاعات حسابداری بهای تمام شده می باشد .

کاربرد محاسبه بهای تمام شده کالا ابزاری برای مدیران:

بهای تمام شده کالا اطلاعات مفید و مهمی را در اختیار مدیران صنایع قرار می‌دهد.ودراتخاذ تصمیم‌های بلند مدت و کوتاه مدت موثر است. این اشخاص با بررسی بهای تمام شده کالا و میزان تاثیر عوامل مختلف در آن اقداماتی را در راستای کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری ترتیب می‌دهند. در واقع گزارش‌های حسابداری که هزینه‌های تولید را مورد بررسی قرار داده و قیمت تمام شده محصول را ارائه می‌کند ابزاری قدرتمند در دست مدیران صنایع مختلف است. چرا که این گزارش‌ها حاوی جزئیات کامل و دقیق از قیمت مواد اولیه، میزان دستمزد و هزینه‌های سربار است. یک مدیر موفق با استفاده از این اطلاعات می‌تواند راه‌کارهایی را برای کاهش هزینه‌ها در هر کدام از بخش‌های مربوطه ارائه بدهد.

محاسبه دقیق سود و قیمت گذاری:

بدون بررسی هزینه‌های تولید کالا امکان قیمت گذاری اصولی بر محصول وجود ندارد. هرچند متاسفانه بیشتر واحدهای صنعتی به این مسئله توجهی ندارند. این در حالی است که مهمترین انگیزه برای هر کسب و کاری کسب سود و درآمد است. نکته‌ای که کمتر به آن پرداخته می‌شود، این است که بدون محاسبه هزینه‌های تولید میزان دقیق سود مشخص نخواهد شد. چه بسا فعالیت تولیدی که در حال انجام است دچار زیان شود ولی مدیران مجموعه در خلال گردش‌های مالی متوجه آن نشده و در بلند مدت دچار ورشکستگی شوند.

مالیات شفاف:

حسابرسی‌های مالیاتی بر مبنای هزینه‌های تولید و میزان سود شناسایی شده، شکل می‌گیرند. بهای تمام شده کالا بخش بزرگی از هزینه‌ها را شامل می‌شود و بدون محاسبه دقیق آن، محاسبه میزان سود و مالیات بر آن نیز میسر نخواهد بود.

دریافت تسهیلات:

دریافت تسهیلات بانکی به خصوص در صنایع دانش بنیان و تازه تاسیس همواره مورد نیاز است. دریافت این نوع از تسهیلات در شرایط قانونی، منوط به ارائه طرح توجیهی خواهد بود. در طـرح توجیهی یکی از مباحث، محاسبه دقیق هزینه‌ها و میـزان ســود است. بر همین اساس محاسبه بهای تمام شده کالا ضروری خواهد بود. البته در طرح‌های توجیهی، در مواقعی که دریافت تسهیلات پیش از شروع فعالیت‌های تولیدی مورد نیاز باشد محاسبه هزینه‌ها بر اساس تجارب مشابه و استعلام قیمت‌های مواد و دستمزد انجام می‌شود. در اصل محاسبات به صورت پیش‌بینی شکل می‌گیرد.

بهای تمام شده؛ کمک‌ کار مدیران

حسابداری بهای تمام شده یک ابزار بسیار مهم در اختیار مدیریت به شمار می‌رود زیرا مدیران با استفاده از آن می‌توانند بهای تمام شده تولیدات یا کالاهای خریداری شده یا فروش رفته را محاسبه کنند.

این کار باعث می‌شود مدیران اولاً کنترل خود را بر روی هزینه‌های تولید از قبیل خرید مواد اولیه، هزینه استفاده از ماشین‌آلات، دستمزد پرسنل و غیره اعمال نمایند و ثانیاً با نشان دادن مدیریت قدرتمند خود، کاهش هزینه‌های سازمانی، افزایش بهره‌وری و ارتقاء سطح انگیزه پرسنل را فراهم آورند.

واضح است که اگر مدیران گزارش‌های دقیق و صحیحی از هزینه‌ها نداشته باشند، در تصمیم‌گیری‌های مالی و مدیریتی خود با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهند شد. از آن جا که سیستم های سنتی بهای تمام شده دارای اشکالات زیر می باشد سازمان نیازمند سیستم بهای تمام شده می باشد.

سیستم‌های سنتی محاسبه بهای تمام شده و اشکالات آن

اصولاً برای تعیین قیمت تمام شده دو رویکرد مدنظر است: رویکرد سنتی و رویکرد نوین. در سیستم‌های سنتی هزینه‌یابی، برای تخصیص هزینه سربار معمولاً از هزینه (ساعت) کار مستقیم به عنوان مبنای تخصیص استفاده می‌شود؛ در حالی که امروزه هزینه کار مستقیم اغلب کمتر از 15 درصد است و در مقابل، هزینه‌های سربار بیش از 50 درصد از هزینه محصول را دربر می‌گیرد. بنابراین تخصیص هزینه‌های سربار بر اساس مبناهایی همچون هزینه (ساعت) کار مستقیم، باعث محاسبه نادرست بهای تمام شده محصولات می‌شود. در نظام سنتی، بهای تمام شده محصول طی فرایند زیر محاسبه می‌شود:

1. ردیابی (اختصاص) مواد مستقیم و دستمزد مستقیم به محصولات یا خدمات

2. تخصیص هزینه‌های سربار به محصولات یا خدمات بر مبنای یک نرخ جذب معین

3. محاسبه بهای تمام شده محصولات به این شیوه محاسبه بهای تمام شده ایراداتی وارد شده است که می‌توان موارد زیر را بیان کرد:

• هزینه کار مستقیم اهمیت خود را از دست می‌دهد.

• در جریان تولید پیچیده و غیرمعمول، این سیستم جوابگو نیست.

• اطلاعاتی صحیح و واقعی در مورد بهای تمام شده و سودآوری شرکت ارائه نمی‌کند.

• استفاده از یک مبنای تخصیص نمی‌تواند به طرز مناسبی تمام روابط بین هزینه‌ها را نشان دهد.

• علی‌رغم بالا بودن سهم هزینه سربار در هزینه محصول، نحوه تخصیص هزینه سربار به هر اندازه که باشد فاقد اهمیت است.

آشنایی با سیستم بهای تمام شده الگوریتم پویا

ماموريت اصلي سيستم بهاي تمام شده صنعتی الگوریتم پویا با برند توسن به عنوان يكي ازاجزاء مجموعه سيستمهاي يكپارچه عبارتست از :

جمع آوري ، طبقه بندي ، كنترل و تسهيم هزينه هاي واقعي (مواد ، دستمزد و سربار ) و محاسبه بهاي تمام شده محصولات توليدي و خدمات ارائه شده و محاسبه انحرافات ناشي از تعامل بهاي تمام شده واقعي و استاندارد که معمولا اين رسالت را از طرق ارتباط با سيستم هايي چون حسابداري مالي ، انبار و حسابداري انبار،کنترل توليد، مهندسي محصول، انجام مي دهد. این سیستم اهداف زیر را دنبال می نماید:

1- گزارش به مدیریت در مورد وقایع روزمره شرکت

2- گزارش به مدیریت درمورد تصمیمات بلندمدت

3- گزارشگری خارجی یا برون سازمانی

در سیستم توسن تمام يا قسمتي از هزينه هاي واحدهاي خدماتي به عنوان سربار غير مستقيم به واحدهاي توليدي تسهيم مي شود . تسهيم هزينه ها با روش يك طرفه (پلكاني ) که شامل تخصيص هزينه هاي دواير خدماتي به يكديگر برمبناي اولويت هاي از پيش تعيين شده و درنهایت به دواير توليدي است صورت می گیرد و انحرافات سربار با روش سه انحرافي ( انحراف حجم ،انحراف ظرفيت بلا استفاده ،انحراف كارآيي سربار ) انجام می شود.

امکانات سیستم بهای تمام شده توسن:

_ تعریف تنظیمات سیستم به ازای هر دوره محاسباتی

_ ‏تعریف چندین دوره محاسبه با طول زمان های متفاوت

_ تعریف نسخه های پیش بینی برای محاسبه قیمت تمام شده پیش بینی

_ معرفی انبارها و کالاهای مجاز برای محاسبه

_ امکان ثبت ‏BOM‏ و OPC‏ (درخت محصول) محصولات و زمان استاندارد ساخت محصولات

_ امکان کپی اطلاعات مبانی و پایه بین دوره های مختلف مورد محاسبه

_ امکان تعیین ماهیت مراکز هزینه (تولیدی- خدماتی- عمومی- اداری- فروش و توزیع- پیمانکاری)‏

_ امکان تقسیم مراکز هزینه به واحدهای کوچکتری به نام ایستگاه کاری و محاسبه قیمت تمام شده در سطح ایستگاه کاری

_ امکان معرفی ماشین آلات وابسته به مرکز هزینه و ایستگاه کاری و زمان در دسترس آنها به ازای هر دوره محاسبه

_ امکان ثبت تقویم کاری و تعیین زمان دستمزد و سربار به ازای هر ایستگاه کاری

_ ‏ امکان ثبت نرخ استاندارد دستمزد و سربار به تفکیک ایستگاه های کاری به ازای هر دوره محاسبه

_ ‏امکان دریافت هزینه های مراکز از سیستم حسابداری به ازای هر دوره محاسبه (با قابلیت ویرایش اطلاعات با توجه به تنظیمات ‏سیستم)‏

_ امکان دریافت اطلاعات ریالی و تعدادی مواد اولیه به ازای هر مرکز هزینه از سیستم انبار به ازای هر دوره محاسبه (با قابلیت ویرایش ‏اطلاعات با توجه به تنظیمات سیستم)‏

_ امکان معرفی مبانی تسهیم و مقدار دهی به مبانی تسهیم به تفکیک مراکز و ایستگاه ها به صورت دستی و سیستمی ‏

_ امکان تعیین ماتریس سهم برای مراکز هزینه از یکدیگر با توجه به مبنای تسهیم

_ امکان تسهیم هزینه های مراکز خدماتی، اداری یا عمومی با توجه به ماتریس سهم بری به روش یک طرفه پلکانی

_ امکان محاسبه موجودی پای کار پایان دوره به ازای هر ایستگاه کاری به صورت سیستمی

_ امکان تحلیل ضایعات و شناسایی درصد ضایعات عادی و غیر عادی

_ امکان ثبت برگه های تولید

_ امکان محاسبه انحرافات ‏

_ امکان محاسبه بهای تمام شده محصولات به صورت پیش بینی واقعی ‏

_ امکان تسهیم مواد ارسالی از انبار با استفاده از معادل آحاد مصرف مواد در کالاها

_ ‏امکان تقسیم دوره های محاسباتی مختلف با یکدیگر